A. 19. YÜZYIL BAŞLARINDA ASYA VE AVRUPA
1. 19. YÜZYIL BAŞLARINDA ASYA VE AVRUPA’NIN GENEL DURUMU
1. 19. YÜZYIL BAŞLARINDA ASYA VE AVRUPA’NIN GENEL DURUMU
- 19. yüzyılda Osmanlı Devleti, Fransız İhtilali ve Sanayi İnkılabı’nın olumsuz etkileri altında çok önemli siyasi ve ekonomik sorunlarla karşı karşıya kaldı.
- Bu dönemde devlet, topraklarını tek başına koruyabilecek durumda değildi.
- Böyle olduğu için de denge politikası izleyerek Avrupa devletlerinin kendi aralarındaki rekabetten yararlanma yolunu seçti.
- Karşılaştığı sorunlardan kurtulabilmek ve topraklarına yönelik saldırılara karşı koyabilmek amacıyla Rusya İngiltere ve Fransa ile ittifaklar kurarak varlığını sürdürmeye çalıştı.
- b. İngiltere
- Avrupa’nın siyasi ve ekonomik bakımdan en büyük gücü durumundaki İngiltere, Napolyon’un Mısır’ı işgali sırasında Osmanlı Devleti’ni destekledi.
- Aynı şekilde Fransa’nın yardımıyla Mısır’da ayaklanan Mehmet Ali Paşa’ya karşı Osmanlı Devleti’nin yanında yer aldı.
- İngiltere Kırım Savaşı’nda da Rusya ile çarpışan Osmanlı Devleti’ni yalnız bırakmadı.
- Böylece Fransa ve Rusya gibi güçlü rakiplerinin Boğazlara ve Akdeniz’e hâkim olmasını önledi
- c. Fransa
- Fransa, Yedi Yıl Savaşları’yla Atlas Okyanusu’ndaki üstünlüğünü İngiltere’ye kaptırdıktan sonra Akdeniz’e yöneldi.
- Bu politika değişikliği o güne kadar dostluk ve iş birliği havası içinde gelişen Osmanlı-Fransız ilişkilerinin bozulmasına neden oldu.
- Bununla birlikte Fransa, Mısır’ı işgal girişiminin başarısızlıkla sonuçlanmasına rağmen Akdeniz’e hâkim olma siyasetinden vazgeçmedi.
- Bu amaçla 19. yüzyıl boyunca Cezayir, Fas ve Tunus gibi Kuzey Afrika’daki Osmanlı topraklarını ele geçirdi.
- Diğer yandan Osmanlı Devleti içinde başlayan milliyetçilik hareketlerine de destek verdi.
- ç. Rusya
- Rusya, Çar Petro Dönemi’nden itibaren Karadeniz’i bir Rus gölü hâline getirmek ve Boğazlara sahip olmak istiyordu.
- Böylece sıcak denizlere ulaşarak dünya ekonomisinde söz sahibi olmaya çalışıyordu.
- Rusya dış politikasının esaslarını oluşturan bu amaçlarını gerçekleştirmek için Osmanlı Devleti’ne karşı 18. yüzyılda başlattığı savaşları 19. yüzyılda da sürdürdü.
- Diğer yandan Osmanlı yönetiminde yaşayan Ortodoks Slavların koruyuculuğunu üstlenerek Panslavizm idealini gerçekleştirmeye çalıştı.
- Rusya bu amaçla başta Sırplar ve Yunanlılar olmak üzere Balkan milletlerini isyana teşvik ederek onların bağımsızlıklarını kazanmalarına yardımcı oldu.
- d. Avusturya
- Avusturya 19. yüzyıla, Fransız İhtilali’nin ortaya çıkardığı milliyetçilik akımının ülkesindeki azınlıkları etkileyeceği endişesiyle girdi.
- Bu nedenle 1815 yılında Viyana Kongresi’ni toplayarak Balkanlardaki bağımsızlıkçı hareketlerin karşısında yer aldı.
- Avusturya, Yunan İsyanı sırasında da Osmanlı Devleti’ni destekledi.
- Avusturya 1867’de Macaristan ile birleşerek Avusturya-Macaristan adını aldı. 1878 Berlin Antlaşması’yla da geçici olarak Bosna-Hersek’in yönetimini üstlendi.
- Birinci Dünya Savaşı’nda Rusya’nın Balkanlardaki etkisini kırmak isteyen Avusturya, bu devlete karşı Osmanlı Devleti’yle birlikte İttifak Devletleri grubunda yer aldı.